Plan ogólny – fundament zagospodarowania przestrzennego

Plan ogólny to nowy dokument planistyczny, który zastępuje dotychczasowe studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Jest to akt prawa miejscowego, obejmujący cały obszar gminy, sporządzany wyłącznie w formie cyfrowej. Plan ogólny określa m.in. przeznaczenie terenów, zasady ich zagospodarowania oraz kierunki rozwoju przestrzennego. Jego uchwalenie jest warunkiem koniecznym do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, podpisaną przez prezydenta 16 kwietnia 2025 roku, termin na przygotowanie planów ogólnych został przesunięty z 31 grudnia 2025 roku na 30 czerwca 2026 roku. Zmiana ta ma na celu umożliwienie gminom dokończenia prac nad planami bez konieczności zawieszania uchwalania planów miejscowych oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu .

Zmiany w przepisach i nowe obowiązki gmin

Nowelizacja ustawy wprowadza również szereg innych zmian, mających na celu usprawnienie procesu planowania przestrzennego. Wśród nich znajduje się obowiązek opracowania strategii rozwoju gminy, uruchomienie Rejestru Urbanistycznego oraz obowiązek tworzenia danych przestrzennych dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w rozszerzonym zakresie. Rejestr Urbanistyczny ma być centralnym źródłem informacji i danych planistycznych, dostępnym online i nieodpłatnie .

Ponadto, nowelizacja wprowadza zmiany w zasadach wydawania decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Od 1 stycznia 2026 roku decyzje o warunkach zabudowy będą obowiązywały przez okres 5 lat. Zatem to odejście od dotychczasowej praktyki wydawania decyzji bezterminowych.

Wyzwania dla gmin i znaczenie planu ogólnego

Przesunięcie terminu na przygotowanie planów ogólnych daje gminom więcej czasu na dostosowanie się do nowych przepisów i zakończenie prac planistycznych. Jednakże, jak wskazują eksperci, wykonanie planu ogólnego w gminie zajmuje około trzech–czterech lat. Oznacza to, że nawet nowy termin może być dla niektórych gmin wyzwaniem.

Brak planu ogólnego po 1 stycznia 2026 roku będzie oznaczał brak możliwości wydania decyzji o warunkach zabudowy oraz uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dlatego też, mimo przesunięcia terminu, gminy powinny intensyfikować prace nad przygotowaniem planów ogólnych, aby zapewnić ciągłość procesów planistycznych i inwestycyjnych.

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza istotne zmiany w systemie planowania przestrzennego w Polsce. Przesunięcie terminu na przygotowanie planów ogólnych do 30 czerwca 2026 roku daje gminom więcej czasu na dostosowanie się do nowych przepisów, jednakże wymaga również intensyfikacji prac planistycznych. Plan ogólny staje się kluczowym dokumentem w procesie zagospodarowania przestrzennego, determinującym możliwość realizacji inwestycji i rozwoju gmin.